Ervaringen

‘Een jonge coach begrijpt dat je soms rare dingen doet’

‘Ik vond dat ik wel wat hulp kon gebruiken van een coach’, zegt Barbara (15). ‘Met leren plannen bijvoorbeeld, en mijn profiel kiezen. En omdat ik sinds vorig jaar last heb van migraine. Hoe doe je dat met school?’

Barbara zit in 3 vwo, Claire (24), student SPH, is haar coach. ‘Zelf heb ik de ziekte van Lyme’, vertelt Claire, dus ik weet wat het is om chronisch ziek te zijn. Met mijn ervaring kan ik Barbara leren welke valkuilen ze kan vermijden en hoe.’ ‘Ja, bijvoorbeeld dat ik beter ’s avonds mijn huiswerk kan maken als ik me goed voel’, vult Barbara aan. ‘Als ik het uitstel tot de volgende morgen en ik heb dan een migraineaanval, lukt het niet meer.’

In het intakegesprek mocht Barbara vertellen wat ze leuk vond om te doen. ‘Dat is tekenen, zingen en piano spelen. Ik ben opgegroeid met het idee dat ik rechten of medicijnen zou gaan studeren maar ik zou liever iets met mode of kunst doen. Claire heeft me geleerd dat daar ook hogere opleidingen voor zijn. Ik ben allerlei sites gaan bekijken en wil nu Fashion & Branding gaan studeren.’ ‘Barbara is wel een makkelijke leerling hoor’, zegt Claire. ‘Ze zoekt veel dingen zelf uit; dat is niet bij allemaal zo.’

Barbara en Claire ontmoeten elkaar eenmaal per week, meestal op school omdat Barbara dat prettig vindt. ‘We praten veel,’ legt Claire uit, ‘maar dat is niet zomaar praten’. We hebben het over Barbara’s veranderwensen. Wat wil je leren en waar sta je nu? We benadrukken wat goed gaat. En de wondervraag natuurlijk: als je alles mocht bedenken, wat zou je dan willen als je morgenochtend opstaat? Dus wat vind je echt belangrijk?’

Claire vindt het mooie aan coachen om te proberen het beste in iemand naar boven te krijgen. ‘Je bent een vertrouwenspersoon. Ik zeg altijd: je kunt beter open en eerlijk tegen me zijn, dan kan ik iets voor je doen. Als je dingen achterhoudt, kan ik je er niet mee helpen.’ Barbara vindt het fijn dat ze een jonge coach heeft. ‘Ze begrijpen dingen beter, bijvoorbeeld dat je soms rare dingen doet in je puberteit.’ ‘Ja, beaamt Claire, ‘je vertelt eerder aan een jong iemand dat je stiekem bier uit de koelkast gedronken hebt dan aan een ouder iemand. Niet dat Barbara dat doet hoor’, haast ze zich erachteraan te zeggen.

 

‘Als je wandelt hoef je elkaar niet aan te kijken, dat helpt soms.’

‘Als je anderhalf jaar geleden tegen mij gezegd had: je gaat naar de havo had ik het niet geloofd. En nu ben ik er bijna’, vertelt een stralende Yassine (17).

‘Ik geloofde daar honderd procent in’, zegt Iliass (20), zijn coach en student MWD. Yassine en Iliass zijn anderhalf jaar een coaching koppel geweest en gaan nu uit elkaar. ‘Ik denk dat ik er nu ook wel klaar mee ben’, zegt Yassine, ‘ik heb meer zelfvertrouwen gekregen.’ Eerder had Yassine ook een coach maar dat was een oudere dame. ‘Ik kon niet alles met die mevrouw delen’, legt hij uit, ‘wilde liever een jongere coach’. Liefst iemand die Arabisch en Berbers spreekt zodat hij eventueel met mijn ouders kan praten.’ ‘Ik ben zelf ook van Marokkaanse afkomst’, zegt Iliass, ‘en kon me daarom goed in Yassine verplaatsen.’

Iliass studeert Maatschappelijk Werk aan de hogeschool. ‘Ik heb drie leerlingen en heb door MySchoolCoach veel geleerd over jongeren. Wat hen bezig houdt, wat er speelt. Yassine bijvoorbeeld werkt, liep stage, heeft zijn rijbewijs gehaald en zit op school, dat is veel. Ik zag ook de verschillen tussen de boekjes op school en het echte leven. Je leert daar over de levensfase: jongeren zoeken identiteit. En dat ze meer kunnen dan ze soms denken. Want als je denkt dat je iets niet kan, haal je het ook niet. Als je doelen hoger liggen, blijf je je best doen.’

Met Yassine heeft hij gewerkt aan zijn leerdoelen; minder absent zijn en zijn diploma halen. ‘We hebben vooral aan mijn motivatie gewerkt’, vertelt Yassine. ‘In de derde was ik blijven zitten omdat ik te vaak afwezig was het eerste uur, zonde. Daarom heb ik mezelf gedwongen om eerder op te staan. Nu ben ik geslaagd en wil architect worden!’ In het begin vonden de gesprekken tussen Yassine en Iliass op school plaats, maar op een gegeven moment zijn zij buiten gaan wandelen. ‘Als je wandelt, hoef je elkaar niet aan te kijken en dat helpt soms’, lacht Iliass. Hij kan MySchoolCoach aan elke student aanraden: ‘Het kost je maar een uurtje in de week en je kan zoveel voor die jonge doelgroep betekenen en hen als rolmodel motiveren. Er zijn continu uitdagingen, het is echt alleen maar leuk!’

 

‘Als je iets goed doet, komt er iets goeds voor terug’

Samed Eker (26), coach en vrijwilliger, vertelt enthousiast hoe hij coach werd: ‘Ik ben gevraagd. Na vijf jaar werken ging ik terug naar het mbo. Dan ben je al wat ouder dus ik wilde wel wat extra’s op mijn schouders.’

‘We coachen oplossingsgericht. Door de coachingstraining ga je inzien hoe positief of negatief je zelf denkt. Je leert om positiever te gaan denken. En om te luisteren volgens het principe van NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander. Ik probeer het op iedereen uit, mijn ouders, mijn oma, het werkt altijd!’ zegt Samed lachend. Zijn leerling was een dromertje, snel afgeleid. ‘Buiten zijn was voor hem belangrijker dan school. Hij wilde graag werken aan zijn lage cijfers maar had zelf geen idee wat er goed of fout ging. Zijn stopwoordje was: ‘ik weet niet.’ Nadat we een band hadden opgebouwd zijn we begonnen met agendagebruik. Ik liet hem alles in zijn agenda zetten, niet alleen een toets maar ook slapen, voetballen, alles. Gelijk gingen zijn cijfers omhoog. En zijn hele uitstraling veranderde. Toen ik hem leerde kennen, had hij nog niet veel zelfvertrouwen. Dus ben ik hem veel complimentjes gaan geven over bijvoorbeeld zijn nieuwe schoenen. Na een tijdje deed hij zelfs gel in zijn haar!’

Uiteindelijk ziet iedereen dat zijn leerling veel meer zelfvertrouwen heeft gekregen. Die veranderingen bij de leerling vindt Samed mooi aan coaching. ‘Het maakte me trots, op hem maar ook op mezelf. In het begin waren we heel close, hij zag me als de oudere broer die hij miste. Een hele verantwoordelijkheid, je ‘speelt’ toch met een mensenleven. Maar ik heb geleerd dat je iemand als mens én als project kunt zien. Ik liet hem weten dat we op een dag uit elkaar zouden gaan. Uiteindelijk gaf hij zelf aan dat het tijd was om te stoppen.’

Coach zijn heeft Samed volwassener gemaakt. ‘Ik geloof in karma. Als je iets goeds doet, komt er iets goeds voor terug, en het klopt. Ik kijk respectvoller naar jongeren, ben minder snel boos, straal autoriteit uit, ben lief en streng tegelijk. En ik heb geleerd in het openbaar te spreken, mijn zwakste punt. De eerste keer moest ik voor een volle zaal, waaronder de wethouder, met microfoon en camera uitleggen wat MySchoolCoach is. Daar merkte ik: zodra je uit je hart spreekt, stop je niet met praten.’

 

‘Ik gun elke leerling een eigen coach’

Marijke de Groot, decaan op het vmbo, ziet MySchool-Coach als hét middel om vroegtijdig schoolverlaten te voorkomen: ‘Het mooie eraan is peer-to-peer. Een jonge coach past goed bij leerlingen die niet zitten te wachten op weer een pa of ma die op hen let, maar beter gedijen bij een soort oudere broer of zus.’

‘Wij hebben meerdere mentor- en coachingstrajecten op school. Zoals GOAL voor leerlingen die de overgang gaan maken naar het mbo. Dat gaat vaak mis omdat ze op hun zestiende ineens student zijn en zelfstandig moeten werken, denken en handelen terwijl het nog kinderen zijn. Mentoren zoals in GOAL kunnen als rolmodel fungeren en hen daarbij helpen.’

‘Door het succes van GOAL was ik gelijk geïnteresseerd toen ik van MySchoolCoach hoorde. Ik gun eigenlijk elke leerling een eigen coach maar helaas kan dat niet. MySchoolCoach is vooral voor de jongere doelgroep die (nog) geen doel in het leven heeft. Het gaat dan meer om het verbreden van hun horizon. Een leerling doet het vaak alleen. Ouders helpen hun kind niet, omdat ze dat niet nodig vinden bij vmbo-basis. Of omdat de moeder geen Nederlands spreekt en de vader hard werkt. En kinderen denken bij een uurtje langer uitslapen nu eenmaal niet aan hun toekomst die ze vergooien; die link maken ze nog helemaal niet. Ze slapen gewoon uit. Zo’n leerling kan wel wat steun van een coach gebruiken en bij peer-to-peer is er snel onderling vertrouwen.’

‘Wij zien graag oud-leerlingen als coach, het liefst mbo’ers. Voor hen is het geen stage, zij doen het echt uit zichzelf. Dan zie je zo’n jongetje met iemand uit mbo 4 die zich dan ook echt verantwoordelijk voelt, heel mooi. Vaak zijn de coaches jongeren die heel actief zijn in de buurt, soms een beetje brutaal. Zo is er een die op straat iedereen vraagt: ‘kom, ga mee dit of dat doen.’ Jongeren praten zo makkelijk met hem. Als ik er als oudere bij ga staan, verandert de dynamiek al. En een ander krijgt dingen voor elkaar die mij of een docent niet lukken. Hij zet hele moeilijke sommen op Facebook en vraagt aan zijn leerlingen wie dat op kan lossen. Dan maken ze er een wedstrijd van om te zien Marijke de Groot: wie dat als eerste kan. Prachtig!’

 

‘Je ziet jongeren opbloeien omdat ze iemand hebben die meedenkt’

Karin de Vries is ouder- en kindadviseur op het vmbo en erg enthousiast over MySchoolCoach. ‘Ik werk nog maar kort op deze school. Op mijn vorige school hadden we MySchoolCoach; ik wilde dat graag meenemen. Toen bleek dat ze dat hier al hadden’, lacht ze.

‘MySchoolCoach heeft een sterke formule. Er is veel extra aandacht voor een leerling en als leerlingen zich goed voelen kunnen ze beter functioneren. Ze worden minder onzeker, hebben minder faalangst. Jonge coaches krijgen snel een band en herkennen veel in hun leerlingen. Dat schept vertrouwen. Leerlingen vertellen veel aan hen, meer dan aan mij. En de coaches kunnen dingen doen die ik niet kan doen, namelijk activiteiten buiten school, zoals sporten en taarten bakken. Terwijl je bezig bent, ontstaat een gesprek. Dat praat makkelijker dan hier op school aan mijn tafel. Mij zien ze toch teveel als juf.’

Karin bekijkt samen met docenten welke leerlingen in het project passen. ‘Bijvoorbeeld een leerling die veel ziek is of spijbelt of een kind dat snel boos wordt en dat oplost door direct te gaan slaan. Maar ook een leerling die juist heel stil is en over wie een docent zich zorgen maakt.’ De coaches zitten nooit op dezelfde school als hun leerling. ‘Als je dat wel doet loop je het gevaar dat het blijft hangen op wat er al bekend is van zo’n leerling. Een coach van buitenaf heeft nog geen beeld gevormd en staat opener tegenover de leerling, niet bevooroordeeld door geruchten op school. Coachees kunnen zo alles zeggen zonder angst dat het terugkomt op school.’

‘De coaches hier hebben ook een kennismaking met de ouders. Liefst thuis, dan leren ze gelijk de thuissituatie kennen. Sommige ouders zijn heel blij met het project, vertrouwen de coach ‘blind’, anderen hebben er meer moeite mee. Een enkele keer trekken ouders hun kind terug, omdat ze het oneens zijn met de aanpak.’ Karin ziet veel positieve resultaten, zowel op korte als lange termijn: ‘Je ziet jongeren echt opbloeien omdat ze iemand hebben die meedenkt en luistert. Ze halen betere cijfers, komen niet meer te laat, maken minder ruzie en gaan nadenken over hun toekomst. En het werkt preventief omdat leerlingen hun problemen kunnen ontladen. Zo hebben we laatst zelfs kunnen voorkomen dat een leerling wegliep van huis!’

 

‘Met MySchoolCoach houd je ze binnenboord’

Hans de Koningh is mentor op het Clusius College in Amsterdam Noord en Renske Feenstra is de interne zorgcoördinator. Beiden zijn betrokken bij MySchoolCoach.

‘Ik praat veel met alle leerlingen, misschien soms teveel’, lacht Hans. ‘Als me iets opvalt waardoor ik denk dat ze begeleiding kunnen gebruiken, verwijs ik hen door naar Renske.’ ‘In onze kwartaalgesprekken en in het zorgoverleg bespreken we die leerlingen’, vult Renske aan. ‘We kijken wat bij zo’n leerling past. Als we denken dat een jonge coach goed voor hen kan zijn, kloppen we aan bij DOCK. Zij matchen de leerling aan een passende coach. Ik monitor het traject vanuit school.‘

Momenteel hebben circa vijfentwintig leerlingen op het Clusius een coach, om diverse redenen. ‘Het kan gaan om moeilijke privéomstandigheden of om een leerling zonder interesse in school van wie je denkt dat hij er wel gaat komen met wat steun’, legt Hans uit. ‘En alle mogelijke puberproblemen, zoals vrienden maken, verkering’, voegt Renske toe. ‘De druk op jongeren is tegenwoordig hoog’, vindt zij. ‘Alles moet nú en in korte tijd, alles op eigen kracht, een aantal ouders heeft financiële problemen. Dat werkt allemaal door op jongeren en het is moeilijk daar een eigen weg in te vinden en voor ouders om hen te coachen. Voortijdig schoolverlaten is daarom een gemeenschappelijk probleem en je hebt een gezamenlijke verantwoordelijkheid om dat te voorkomen.’

‘Wij kiezen bewust voor peer-to-peer, het is zelfs wetenschappelijk bewezen dat het werkt’, zegt Renske. ‘Jongeren sluiten sneller en beter aan bij de leerlingen. Ze pakken de juiste toon, er ontstaat snel een band. In de hulpverlening gaat dat meestal moeizamer.’ ‘Volwassenen hebben vaak per definitie ongelijk in de ogen van deze leeftijdsgroep’, vult Hans aan. ‘Het is goed voor jongeren om met nieuwe mensen te praten, buiten hun ouders en docenten. Ze gaan dingen anders zien, anders doen. Zo houd je ze binnenboord. En het mooie is: je ziet ze opknappen’, voegt hij eraan toe. MySchoolCoach is bedoeld om voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Werkt het? ‘Wij hebben dit jaar geen uitval’, antwoordt Renske. ‘Dat komt niet alleen door MySchoolCoach hoor, we doen meer. Maar MySchoolCoach zorgt wel mede voor een oplossing.’